Deze site gebruikt cookies om het bezoekersgedrag te analyseren.
Er worden geen persoonlijke gegevens verzameld.
De vermogenden in Nederland lijken door het budgettair gedreven ministerie van Financiën helemaal ontdekt als nieuwe melkkoe om de gaten in de nationale schatkist te vullen. Daarnaast worden rijken met een vastgoedportefeuille ook nog eens door media en politiek geframed als ‘huisjesmelkers’ en ‘belastingontduikers’. Over dat gure klimaat hield fiscaal expert en belastingadviseur Friso van de Weerdt eind vorig jaar twee lezingen voor een aantal van Orchestra’s private clients, waarin hij onder andere inging op de problemen rond de nieuwe wetgeving rond box 3. We blikken met Van de Weerdt nog even terug op de kernpunten van zijn betoog.
Voordat u specifiek ingaat op Box 3, eerst een algemene vraag: als het om nieuwe regelgeving gaat, steekt het fiscale domein met kop en schouders uit boven alle andere. Waar komt die vloedgolf toch vandaan; wat zit daarachter?
Van de Weerdt: “De dynamiek in de fiscaliteit is werkelijk van een andere planeet en anders dan in welk ander rechtsgebied ook. Dat heeft er mee te maken dat wet- en regelgeving op deze plek buitengemeen budgettair gedreven is. Het gaat om geld binnenhalen voor de schatkist. Dat raakt ook iedereen en het gaat vaak ook over heel veel geld. Ik zeg wel eens: ‘Death & Taxes: de twee onvermijdelijkheden in een menselijk bestaan.’
In de praktijk komt het neer op ad hoc-beleid vanuit MinFin. Als er geld moet binnenkomen, wordt er aan een aantal knoppen gedraaid. Dan komt er opeens achthonderd miljoen binnen omdat ergens een klein percentage wordt aangepast. In geen enkel ander domein is dat zo extreem het beleidsuitgangspunt.”
Dan is een algemeen principe van ‘just taxation’ – een belangrijke pijler onder een democratische en rechtvaardige samenleving - wel ver uit het zicht geraakt…
Van de Weerdt: “De ethiek speelt een belangrijke rol. Landen waar veel belasting wordt betaald, daar blijken de mensen toch het gelukkigst, maar je moet wel het gevoel hebben dat belasting rechtvaardig wordt geheven. Vroeger was dat ook zo, maar sinds de Belastingdienst niet meer voldoende capaciteit heeft, is de lading gaan schuiven. Als ik daar een omslagmoment voor moet aanwijzen, dan is dat het moment waarop het toeslagenstelsel werd ingevoerd en bij de Belastingdienst werd neergelegd: daar is het fout gegaan. Tot dat moment was onze fiscus een goed geautomatiseerde en functionerende organisatie. Maar dat is sinds het toeslagenstelsel compleet veranderd en nu zitten ze helemaal aan de andere, verkeerde kant en ontstaat er ook wetgeving die daardoor een verkeerde vorm krijgt.”
En het lijkt erop alsof de pijlen vooral gericht zijn op de vermogenden.
Van de Weerdt: “MinFin is er inderdaad duidelijk op uit om bij een bepaalde groep zoveel mogelijk belasting op te gaan halen. Dat is de vermogende particulier en de DGA met vastgoed: die liggen duidelijk onder het brandglas. Wat er recent in de kamer is gebeurd rond wetgeving die deze groep hard raakt, heeft te maken met de demissionaire status van het kabinet. Het bood politieke partijen de kans zich extra te profileren. Democratie werkt dan dat de meerderheid beslist en wetgeving en amendementen worden aangenomen waarvan alle experts al zeiden: dat is niet handig! De tarieven knallen omhoog en faciliteiten worden afgeschaft, puur gedreven door electorale motieven.”
En levert daarmee bewijs voor de gedachte dat de wetgever onbetrouwbaar is..
Van de Weerdt: “Dat bewijs wordt vrijwel elke derde dinsdag in september geleverd door iets wat wij een ‘overval’ noemen. Dan verandert er iets in wet- of regelgeving vanaf 15.15 uur. Dat is namelijk het tijdstip waarop het persembargo wordt opgeheven. Vanaf dat moment gaan wij als belastingadviseurs dan de nieuwe wetsvoorstellen lezen en daar staat dan in dat er iets is veranderd met ingang van… 15.15 uur. Vervolgens neemt de Tweede Kamer dat wetsvoorstel aan en dus ook dat ingangsmoment. Je kunt er als belastingadviseur niet op anticiperen en dat is ook de bedoeling van MinFin.
Veel van dit soort gedragingen komen voort uit de al eerdergenoemde enorme ondercapaciteit van de Belastingdienst om hun taken goed uit te voeren. Dat is geen verwijt, want ik begrijp goed waar ze vandaan komen, maar het betekent wel dat er wetgeving ontstaat die niet zou moeten ontstaan wat mij betreft.”
Zoals de aanscherping van Box 3?
Van de Weerdt: “Die wetgeving was al flink aangescherpt met ingang van 2023 en verschilde fundamenteel van de situatie tot en met 2022. Dat heeft te maken met hoe het nu is vormgegeven. Misschien wat technisch, maar zo eenvoudig mogelijk uitgelegd werd tot en met 2022 alleen naar het saldo van bezittingen en schulden gekeken onderaan de streep. Daar werd een percentage op losgelaten. Vanaf ‘23 wordt niet alleen maar naar het saldo gekeken, maar eerst - en dus bóven de streep - naar waar het vermogen uit bestaat. Daar worden aparte forfaitaire inkomens bij uitgerekend. Die percentages over bezittingen en schulden zijn verschillend en daar komt een bepaald bedrag uit: dáár zit de pijn. Het forfaitaire inkomen dat boven de streep wordt uitgerekend wordt losgelaten op het saldo van bezittingen en schulden en dat brengt mee dat je geacht wordt soms een rendement te hebben van 80 of meer dan 100% op dat gesaldeerde vermogen.
Zo bekeken krijg je een heffing die ten opzichte van het gesaldeerde vermogen exorbitant kan zijn. De fiscus verdedigt zich met het argument dat dit vooral speelt bij een vastgoedportefeuille die deels met een lening is gefinancierd. Had je dit vastgoed ook met je eigen vermogen kunnen financieren, dan krijg je met geleend geld meer rendement. En daar zou je dus ook meer belasting over moeten betalen, is de redenering. De vraag is echter of dit voor de fiscale rechter zal standhouden. Dat is een long shot met een onzekere uitkomst.”
Maar demissionair staatssecretaris Van Reij heeft er klaarblijkelijk wel vertrouwen in…
Van de Weerdt: “Hij zei hierover in een interview in de aanloop naar de stemmingen in de Tweede Kamer over dit wetsonderwerp op de vraag of hij wel in de gaten had hoeveel meer belasting de box 3-belegger gaat betalen: (ik parafraseer) ‘ja dat weten we en dat is ook de bedoeling, want ze hebben de afgelopen jaren voldoende voordeel gehad in box 3’. Dan weet je genoeg.”
Welke gevolgen heeft dit voor de vermogende particulieren? Wat ziet u in uw adviespraktijk?
Van de Weerdt: “Soms is de schade niet (meer) te repareren. Als jij in vastgoed zit, ja dan kun je eigenlijk op dit moment geen kant op, behalve verkopen. Maar verkopen is eigenlijk commercieel gezien nauwelijks een optie, omdat als iedereen wil verkopen er geen kopers zijn. En dan heb ik het nog niet gehad over de verhoging van de overdrachtsbelasting naar 10,4%. Waar komt dat gekke percentage vandaan, kun je je afvragen? Nou verbluffend simpel: er wordt aan de ambtenaren gevraagd welk percentage MinFin nodig heeft om een gat van een miljard te dichten. En daar rolt dan 10,4% uit. Dat bewijst hoe budgettair gedreven het is.”
Het schept al met al een klimaat waarin vermogenden, en zeker die met een vastgoedportefeuille, zich minder gaan thuis voelen.
Van de Weerdt: “Dat is het probleem van de vastgoedbelegger die in de Haagse politiek wordt gezien als huisjesmelker. De volkomen legitieme mogelijkheid om uiteindelijk zonder overdrachtsbelasting je vastgoedportefeuille in je eigen bv te kunnen krijgen - een route die intussen niet meer mogelijk is - werd ook geframed als ‘belastingontduiking’. Daar zie je ook in de media geen sympathie of begrip voor. Maar dat geldt ook voor vermogenden in het algemeen en raakt ook weer onze ethiek. Als een belastingplichtige de wet benut, wordt hij gezien als een belastingontduiker en dat is zeer problematisch. Ik merk wel dat binnen die groep wat onrust begint te ontstaan en er meer wordt nagedacht over emigratie dan daarvoor, maar daar lijken de overheid en de links georiënteerde partijen niet erg gevoelig voor.”
Geen fijne nieuwjaarsboodschap voor vermogenden dus?
Van de Weerdt: “Ik vrees van niet. Het is oppassen geblazen voor de doelgroep van private clients. De overheid heeft veel geld nodig en dat wordt nu uit deze hoek gehaald. De meeste vermogenden willen best belasting betalen, maar het moet wel redelijk en rechtvaardig blijven. Dat is met onder andere box 3 echt niet het geval meer. Het klinkt cynisch, maar als de Belastingdienst meer capaciteit had gehad, was die wetgeving helemaal niet nodig geweest.”
Friso van de Weerdt is fiscaal jurist en belastingadviseur. Samen met Kees Punt is hij eigenaar van Punt & Van de Weerdt en defiscalisten.nl. Hij werkt samen met Punt sinds 1987. Sinds 1996 hebben zij samen een kantoor, eerst nog met twee anderen, sinds 2000 met z’n tweeën: “En altijd met trouwe en gemotiveerde mensen om ons heen.” Van de Weerdt is gespecialiseerd in het compleet fiscaal begeleiden van de dga of de vermogende particulier, in het bijzonder met vastgoed. Daarin is hij bepaald geen meeprater, maar kritisch en persoonlijk. “Door cursussen te geven aan accountants blijf ik ook zelf scherp. De fiscus is je vriend niet, vergeet dat nooit.”
Wilt u meer informatie over de dienstverlening van Orchestra Private Office? Klik hier.
Illustratie bij dit artikel: ©Edwin Venema
